Balkabağı faytona, külkedisi prensese dönüşmüyor

Yeşil çimenlerde mangal yakarak piknikler yapar, banklarda çekirdek çitleyerek güneşin batışını izler, deniz keyfimizi karpuz kesme şöleniyle taçlandırırız. Mangal közümüzü ağaç dibine döker, çekirdek poşetimizi bankın yanına bırakır, karpuz kabuklarımızı kuma gömeriz. Bir sonraki gelişimizde ardımızda bıraktığımız çöpleri yerlerinde bulamayız çünkü bizim bıraktıklarımızı toplamakla görevli temizlik işçileri var.

İstanbul’da bulunan Beşiktaş Meydanı’na doğru yola çıkıyoruz, çift vesait yaparak vardığımız Beşiktaş’ta bizi temizlik işçisi kadınlar karşılıyor. Kadınların iş hayatına girmeleri, erkeklerin orduya katılarak savaşa gitmeleri sonucu, iş gücünün azalmasıyla başlıyor. Ve sanılanın aksine kadınlar sadece dokuma ve gıda sektöründe çalışmıyor.
Menevşe Bulut ve Fatma Sanduvaç 8 aydır bir belediyenin taşeron işçi kadrosunda asgari ücret karşılığında temizlik görevlisi olarak çalışıyor.

Sokakta da evde de yük kadınların süpürgesinde

Mesaileri güneşin doğuşuyla başlayıp, batışıyla son bulan kadınlar, evlerine ek gelir sağlamak için sokakları temizliyorlar. Ancak temizlik sokakla sınırlı kalmıyor. Evlerini de onlar temizliyor. Temizlik işçisi kadınların balkabağını faytona, külkedisini prensese dönüştüren perileri yok. Sokakta da evde de bütün yük kadınların süpürgelerinde.

Bir gün içerisinde 3 çuval çöp topladıklarını söyleyen Menevşe Bulut, “Bütün gün sokaklardayız yaklaşık 5 saat boyunca kürek ve süpürgeyle ayakta temizlik yapıyoruz. İlk iş günümün sonunda kollarım ve ayaklarım şişmişti, uyuyamamıştım” dedi.

Fatma Sanduvaç ise eşinin ev işlerinde kendisine yardım etmediğini ama çalışmasına da karşı olmadığını belirterek “Eşim ve çocuklarım çalışmam konusunda bir şey demiyor. 12 yaşındaki kızım Levent’te okuyor. İlk işe başladığım zaman beni, kızımın okulunun olduğu bölgeye gönderdiler, gitmedim. Kızımın benden utanacağını, çekineceğini düşündüm ama kızım bunu öğrenince bana kızdı. Benden utanmayacağını aksine gurur duyacağını” söyledi.

Kalabalık ve hava şartları işçileri zorluyor

Temizlik işçileri için kalabalık yerlerde çalışmak daha güç oluyor. Beşiktaş Meydanı’ndan günde yaklaşık 400 bin kişi geçiyor. Kalabalık yerlerde çalışırken zorlandıklarını vurgulayan Sanduvaç, “İnsan kalabalığı bizi çalışırken çok zorluyor. Kürek çarpar mı, süpürge değer mi diye endişeleniyoruz” şeklinde konuştu.
İnsan kalabalığının yanı sıra en büyük sorunlardan biri de hava şartları. Kadınlar yazları kavurucu öğle sıcağında dahi iş başındalar. Yazın çöpün kokusu sıcak hava ile daha fazla artıyor ve bez maskeler kokuyu hafifletmeye yetmiyor. Kışın ise yağan yoğun kar yolları daraltıyor. Çöp arabalarının dahi giremediği sokaklara kadınlar giriyor. Kayarak düşme tehlikesiyle burun buruna karların altındaki çöpleri topluyorlar. Kar altındaki çöpleri toplamak iki kat fazla emek istiyor.

Dünyanın en zor mesleklerinden biri

Her gün sokakları karış karış temizleyen temizlik işçileri, kalabalık ve zorlu hava şartları sebebiyle birçok sorunla karşılaşıyorlar. Bunun başını sağlık sorunları çekiyor. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi’nde yer alan bir araştırmaya göre, kendi hijyenlerini sağlamak için yalnızca bez bir kıyafet ve eldiven kullanan temizlik işçisi kadınların meslek hastalığı tanısı alma oranı yüzde 10.5. Mesleki eğitimlerini kendileri gibi işçi olan çalışma arkadaşlarından alan temizlik işçisi kadınların, iş kazası geçirme oranları ise yüzde 28.7.
Kadınlar, çöp arabasının arkasında değil sokakta süpürgeli çalıştıkları için iş kazası geçirme riskleri yüksek. Bu risklerin başında kesici-delici aletlerden oluşan cilt kesikleri ve motorlu taşıt çarpmaları geliyor. Araba arkasında çalışan temizlik işçileri içinse arabadan düşme ve makineye ellerini sıkıştırma riskleri bulunuyor.

Temizlik işçiliği, dünyanın en zor ve en tehlikeli 10 mesleğinden biri. Bu mesleği yapan işçilerin büyük bir bölümünün bu tehlikelerden haberi yok. Temizlik işçisi kadınlar da bu tehlikeden habersiz bir şekilde sokakları temizliyor ve dünya kadının emeğiyle güzelleşmeye devam ediyor.